Archieven Historische Kring open; Vanaf 30 juli Eembrugge bij RTV Baarn

BAARN In 1300 werd er al melding gemaakt van ‘Emebruege’, de brug over de Eem. De plaats Eembrugge kreeg al omstreeks 1336 stadsrechten en kasteel Huis ter Eem stond ooit op de hoek naast de huidige brug. Jan van der Laan en Ton van den Oudenalder kijken in het archief van de Historische Kring Baerne en pakken de fiets om op de locatie zelf de geschiedenis te vertellen. 

Wie een kijkje neemt in het uitgebreide archief van de Historische Kring Baerne vindt vele foto’s, schilderijen, geschriften, historische voorwerpen en maquettes.

Omdat de Eem een prominente plaats inneemt in Baarn, gaan we in deze vierde aflevering naar de rand van Baarn : naar de Eembrug, Eembrugge en naar de plaats waar vroeger het Kasteel ter Eem heeft gestaan.

In de Oudheidkamer laten Ton van den Oudenalder en Jan van der Laan eerst op een maquette zien hoe het omgeving er toen uit zag. 

Later, aan de oever van de Eem, met zicht op de brug, vertelt Ton dat er op 31 oktober 1300 in een oorkonde al melding werd gemaakt van deze brug. Aan die oorkonde hangt ook een lakzegel waarop deze brug is te zien. Omstreeks 1340 werd er een nieuwe brug gebouwd waarvan de onderhoudskosten ten laste kwamen van de aan-en omwonenden. Bisschop Jan van Arkel stond in 1360 toe dat er ter bestrijding van de lasten, tol geheven mocht worden. 

Voor een wagen moest 4 penningen worden betaald, voor een kar 2, voor een rund, ongezadeld paard, varken of schaap 1 penning met een maximum van 4 penningen per koppel. De inwoners van Eembrugge, Baarn en Bunschoten en Eemnes hoefden geen tol te betalen.

Er zijn na 1300 meerdere bruggen over de Eem gebouwd, een eenklepper en later een tweeklepper. De huidige brug is wat meer stroomopwaarts gekomen. 

Eembrugge heeft bij de brug en later bij het kasteel, een belangrijke rol gespeeld. Al voordat Baarn een stad werd, kreeg Eembrugge omstreeks 1336 stadsrechten. Het was destijds ook groter dan Baarn wat onder andere blijkt uit een document waarin beschreven staat dat Eembrugge zes tegen Baarn slechts vijf gravers voor de Eemverbeteringen moest leveren. Op 21 oktober 1811 werd Eembrugge, gelijk met de Vuursche, bij Baarn gevoegd.

Bij het weiland ‘Het Slot’ aan de Bisschopsweg vertelt Jan van der Laan de roerige en bewogen geschiedenis van het kasteel Huis ter Eem.

De opdracht om kasteel ter Eem te bouwen kwam in 1347 van de Utrechtse Bisschop Jan van Arkel. Het was niet toevallig dat het kasteel hier werd gebouwd want rechts van het kasteelterrein lag de voorganger van het huidige Eembrugge, het dorp ter Eme. En door de ligging bij de kruising van de doorgaande weg over de Veluwe naar het westen met de rivier de Eem kon er veel invloed worden uitgeoefend en tol geheven worden op het verkeer. 

Er waren diverse oorlogen tussen Holland en Utrecht waarbij de Eem regelmatig werd afgesloten. 

Karel V wordt in 1527 eigenaar van het kasteel, maar toen de hertog van Gelre zijn grondgebied uit wilde breiden stuurde hij Bommen Berend, bevelhebber Maarten van Rossum, op Huis ter Eem af, die door een list het kasteel verovert. Kerk en dorp worden platgebrand en de inwoners van Eembrugge herbouwen hun dorp dan op de plaats waar het nu ligt. 

In 1702 worden het kasteel en de kerk van Eembrugge door een overstroming zo beschadigd dat in 1706 wordt besloten de resten te verkopen voor de sloop.

Deze aflevering uit de serie ‘Uit de archieven van de Historische Kring’ is gemaakt door Jan Andries Smit, Ton van den Oudenalder, Jan van der Laan en Ans van Egdom.

RTV Baarn is te ontvangen via het digitale pakket van Ziggo op kanaal 42 of via de stream op www.rtvbaarn.nl, YouTube en Facebook.