Wim Zondag geeft uitleg over Tweede Kamerverkiezing

BAARN Wim Zondag is oud-hoofd van de afdeling burgerzaken van de gemeente Baarn. De verkiezingen hebben hem altijd geboeid. ,,Met name de organisatie daarvan, want er moet heel wat geregeld worden bij elke verkiezing. In onderstaand artikel wil ik wat nader ingaan op enkele min of meer interessante zaken bij de verkiezingen.”

De Tweede Kamerverkiezing vindt plaats op woensdag 17 maart (met vervroegde openstelling van enkele stembureaus op maandag en dinsdag daaraan voorafgaand). Er zijn 150 zetels te verdelen.

REGISTRATIE Om mee te mogen doen met een bepaalde naam moet elke partij zich tijdig registeren bij de Kiesraad in Den Haag. Als de partij nog niet eerder geregistreerd is en bij de vorige verkiezing geen geldige kandidatenlijst heeft ingeleverd, dan moest er voor de komende Tweede Kamerverkiezing uiterlijk op 21 december 2020 een verzoek ingediend en een waarborgsom betaald worden van 450,00 euro (krijgt partij terug als er een geldige kandidatenlijst wordt ingeleverd). Maar liefst 26 nieuwe partijen hebben zich laten registreren en in totaal staan er nu 81 partijen geregistreerd bij de Kiesraad. Om een indruk te geven van een aantal namen van geregistreerde partijen, zie onderaan dit artikel.

KANDIDAATSTELLING Op dag van kandidaatstelling (1 februari 2021) moeten alle partijen die deel willen nemen een lijst met namen van hun kandidaten indienen bij de Kiesraad. De Kiesraad controleert of de kandidaten een instemmingsverklaring hebben ondertekend en er (een kopie van) een geldig identiteitsbewijs bij zit.

Op de lijst mogen ook kandidaten staan die nog geen 18 jaar zijn. Voorwaarde is wel dat hij/zij 18 wordt tijdens de komende zittingsduur (2021-2025) van de Tweede Kamer. Als er een tussentijdse vacature is van die partij, dan kan die jonge kandidaat benoemd worden als hij/zij op dat moment 18 is.

KIESKRINGEN Nederland telt twintig kieskringen. De provincie Utrecht vormt bijvoorbeeld één kieskring; enkele andere provincies zijn verdeeld in twee of drie kieskringen. Een partij die in meerdere kieskringen meedoet, kan in elke kieskring afwijkende kandidaten op de lijst zetten. Dit biedt de mogelijkheid om in een bepaalde kieskring vooral kandidaten op te nemen die plaatselijk/regionaal daar bekend zijn.

Een nieuwe partij of een partij die in de huidige Tweede Kamer maximaal vijftien zetels bezit, mag maximaal vijftig kandidaten opnemen. Een partij die zestien of meer zetels heeft, maximaal tachtig. Omdat partijen per kieskring afwijkende kandidaten op de lijst mogen zetten, kunnen er dus toch meer dan vijftig of tachtig personen tegelijk voor die partij kandidaat staan.

Ondersteuningsverklaringen gelden alleen voor partijen die voor het eerst meedoen of bij de vorige verkiezing geen zetel hebben behaald. Zij moeten tevens een waarborgsom betalen van 11.250,00 euro. De waarborgsom wordt alleen terugbetaald als de partij minimaal 75% van de kiesdeler haalt. De kiesdeler is het aantal geldige stemmen gedeeld door het aantal zetels (150). Bij de laatstgehouden verkiezing in 2017 bedroeg het aantal geldige stemmen ruim 10.5 miljoen. Als je dit aantal deelt door 150 dan is de kiesdeler 70.000 stemmen. 75% hiervan is 52.500.

Per kieskring moet de kandidatenlijst van die partij door ten minste dertig kiezers schriftelijk worden ondersteund. Wil dus een nieuwe partij meedoen in alle kieskringen, dan moeten er dus in totaal zo’n zeshonderd ondersteuningsverklaringen worden overlegd.

Bij de komende verkiezing zullen zeker niet alle 89 geregistreerde partijen meedoen. Want als een partij, die een waarborgsom heeft betaald, niet circa 50.000 stemmen haalt, dan is die partij 11.500 euro kwijt. En het zal ook niet altijd meevallen om voldoende ondersteuningsverklaringen per kieskring te overleggen. Overigens gelukkig maar dat ze niet allemaal meedoen: het stembiljet is met bijvoorbeeld 28 partijen (aantal in 2017) al bijna niet te overzien. En als je dan lid bent van een stembureau en ’s avonds na 21.00 uur de stemmen moet tellen, dan zou het met nog meer partijen helemaal nachtwerk worden voordat alles geteld is. Ja, en dan is het ontzettend jammer dat we geen stemmachines meer hebben. Een druk op de knop en daar is de uitslag.

Na 1 februari (de dag van de kandidaatstelling) weten we hoeveel partijen er daadwerkelijk deelnemen.

NUMMERING Wie nummer 1, 2, 3 en verder krijgt, bepaalt daarna de Kiesraad. Uitgangspunt is de uitslag in 2017. Eerst worden volgens de Kieswet genummerd de partijen die een zetel hebben behaald. De nieuwe partijen krijgen vervolgens een nummer na loting.

De volgende keer meer over wie er mogen stemmen, de verkiezingsdagen zelf, de uitslag, de zetelverdeling, etcetera.

Zomaar een aantal namen van (nieuwe) geregistreerde partijen: Partij de Nieuwe Mens; De Basis; De Burger Beweging; Jong; De Republikeinen; Nieuwe Wegen; Seculiere Partij; Lokaal in de Kamer; Niet Stemmers; OPA; Kruis33; Code Oranje; NLBeter; Go; Partij voor de Bomen; Healthy Earth; Modern Nederland; GroenRechts; Volt; NEXIT; JezusLeeft; Vrede en Recht; Kindpartij; Nuchter Nederland; EVERT; Blije Burgers; Partij Zonder Naam; Splinter
Nog twee bijzondere namen: PVDM en alle aardbewoners (deze letters/naam staan statutair voor: Vereniging Partij voor de Mens en alle aardbewoners Door de Mens (mens - het wetend dier met eerbied). En de PVBNI (Partij voor behoud van de Nederlandse Identiteit).
Het is maar dat u het weet!

Door Wim Zondag