Rector Henk van Ommen van Het Baarnsch Lyceum wil een school met inclusiviteit én exclusiviteit

BAARN Een schoolhond, dat is nog iets waar Henk van Ommen stilletjes van droomt. Een hulphond die kinderen met gedragsproblemen helpt ‘om af te koelen’. Dat zou een nieuwe stap betekenen in de persoonlijke begeleiding van leerlingen, waar hij zich al jaren voor inzet. Het elitaire, prestatieve imago van Het Baarnsch Lyceum is afgenomen onder zijn leiding.

Een tekst in het Duits vult de grote wand in zijn kantoor. Het is een gedicht van Henk van Ommen zelf. Hij schrijft poëzie in het Nederlands en het Duits en dit is een van zijn lievelingsgedichten. Het gaat over keuzes maken in het leven en de dingen niet maar gewoon laten gebeuren. Daar is hij een groot voorstander van. ,,Er zijn altijd redenen om iets niet te doen. Maar bij een afscheid of een pensioen hoor ik te vaak: het is mooi geweest maar toch had ik graag dit of dat gedaan. Leven is ook risico nemen.”

Maar wat is het juiste moment voor een sprong, soms zelfs in het diepe? ,,Wanneer jij er aan toe bent, en wanneer je voelt dat je er energie van krijgt. Je kunt een tijdje iets doen omdat het moet, maar voor de lange termijn moet je er wel iets mee hebben.” Hij heeft duidelijk iets met Het Baarnsch Lyceum.

Ruim tien jaar zwaait hij er nu de scepter als rector en bestuurder. ,,Na een jaar of zeven heb ik er wel over nagedacht of ik nog iets toevoeg aan de school. Ik wil niet mijn tijd uitzitten. Maar het is ook niet mijn ambitie om bestuurder van een hele grote stichting met twintig scholen te worden. Van die gedachte word ik niet blij. Wij zijn gelukkig nog steeds een eenpitter, met hele korte lijnen. We zien onze school meer als een community.” In die setting kan hij ook een schakel blijven tussen het beleid en de werkvloer, en echt contact houden met leerlingen en collega’s. Inderdaad, iets toevoegen. Want hij is niet zomaar op zijn eenentwintigste het onderwijs ingegaan. Hij startte als docent Duits op Instituut Blankestijn in Utrecht, de stad waar hij opgroeide. Zijn ouders hoorden bij de eerste bewoners van de wijk Overvecht. De bevlogenheid bleef, ook toen hij later rector werd van een middelbare school in Arnhem.

MENTOR Hij bleef het lesgeven lang combineren met het leiden van een school. Vier jaar geleden gaf hij zijn laatste les. Duits, kunstgeschiedenis en levensbeschouwing doceerde hij. Hij neemt nog wel complexe leerlingen in het examenjaar onder zijn hoede. ,,Dan ga ik als mentor aan de gang met de persoon. Wat zijn je ambities, waar ben je goed in? Ik probeer vooral naar de kwaliteiten van mensen te kijken.” Wanneer zoals laatst een jongen, die aanvankelijk helemaal niet wist wat hij wilde doen, zich gemotiveerd inschrijft voor een opleiding ervaart Van Ommen dat als een doorbraak. ,,Dat is prachtig. En je ziet dat het ook zijn huidige schoolprestaties gunstig beïnvloedt.”

GOED ZORGTEAM Zo is hij met de jaren het menselijke aspect steeds belangrijker gaan vinden. ,,Vroeger telden alleen de prestaties. Maar kinderen zijn hier tussen hun twaalfde en achttiende. Dat is de periode dat ze volwassen worden, socialiseren en hun persoonlijkheid wordt gevormd. Daar moet je ook veel aandacht voor hebben. Als school overleggen we nog steeds hele goede cijfers maar er is nu ook een heel goed zorgteam. We hebben een transitie doorgemaakt naar een open school met veel meer een maatschappelijke positie.”

WEERSTAND De internationale uitwisselingen en contacten namen toe en de school werd lid van Unesco. Daarnaast voerde hij flexibiliteit en maatwerk voor leerlingen en roosters in, zoals er in het bedrijfsleven ‘wendbaar’ wordt gewerkt. Leerlingen konden bijvoorbeeld extra vakken doen, ook op een hoger niveau.

Die veranderingen in Baarn gingen niet vanzelf. In zijn eerste jaren heeft hij de nodige weerstand moeten overwinnen. Docenten gingen daardoor weg, maar de nieuwe werkwijze trok ook anderen aan. Het was zijn lastigste periode op deze school. ,,En nu volgt bijna de helft van de leerlingen in de bovenbouw een maatwerkprogramma en zijn de docenten daar trots op.”

REGIONALE SCHOOL De elitaire signatuur zit nog wel in de genen, weet hij. ,,Maar intussen verdient 30 procent van de ouders van de leerlingen modaal of minder. En we zien dat 14 procent van de havo-leerlingen een niet-westerse achtergrond heeft. Dat is het landelijk gemiddelde. En bij het vwo is dat rond de 9 procent. We verkleuren dus wel en spreken ook uit dat we dat willen.” In het nieuwe schoolbeleid worden deze inclusiviteit en ‘een zekere exclusiviteit’ met elkaar verbonden. ,,Want we willen ook geen middle-of-the-roadschool worden.”

Baarn en Soest zijn evenredig vertegenwoordigd onder de leerlingen, en een klein deel komt uit Bunschoten-Spakenburg. Van Ommen: ,,We zien onszelf als een regionale school en zijn dus niet alleen op Baarn gericht.” Zo werkt hij prettig samen met collega Kees Versteeg van het Griftland College in Soest. ,,We willen verschillend zijn maar gunnen elkaar ook wat.”

GEEN KRIMP Van de door demografen voorspelde krimp in het aantal leerlingen is vooralsnog niets gekomen. Het aantal schiet richting de 1100 en dat veroorzaakt ruimtegebrek. De tijdelijke nieuwe vleugel blijkt niet voldoende om de groei op te vangen.

Van Ommen denkt de toename deels te kunnen verklaren door ‘het Amsterdam-effect’: jonge gezinnen verhuizen vanuit de stad naar een rustigere omgeving en kiezen Baarn vanwege de school voor hun kinderen.

Hij is ook landelijk actief in het onderwijs, onder meer als voorzitter van het Havoplatform Nederland, dat hij ooit oprichtte. In die hoedanigheid zet hij zich in voor een betere aansluiting van de havo op het hbo. Hij is er een dag in de week mee bezig, maar hoeft daar sinds corona niet meer voor naar Den Haag. Het is een van de schaarse voordelen van de pandemie, die hij omschrijft als ‘de grootste uitdaging in mijn carrière’.

Henk van Ommen
Geboren: Rotterdam
Opgegroeid en opleiding (o.a. universitaire studies Duits, kunstgeschiedenis en Latijn): Utrecht
Woonplaats: Amersfoort
Henk van Ommen (59) hertrouwde vijf jaar geleden en heeft drie volwassen kinderen uit een eerder huwelijk. Met zijn huidige vrouw voedt hij een dochter van nu 12 jaar op, haar beschouwt hij als ‘een bonuskind’.

Door Hans Veltmeijer