Miljoenen naar klimaatprojecten, maar effect niet aantoonbaar

De Rekenkamer Utrecht stelt na onderzoek vast dat gemeente Utrecht vaak niet goed weet hoe het met klimaatprojecten gaat en of er resultaat geboekt wordt. Het is het doel dat Utrecht zo snel mogelijk klimaatneutraal wordt. Jaarlijks wordt er ongeveer 5 miljoen euro besteed aan projecten die de gemeente daarvoor heeft opgezet.

Doel duidelijk hebben

De Rekenkamer heeft gekeken naar het resultaat van deze projecten. Dragen de projecten bij aan het doel van de gemeente om klimaatneutraal te worden? Bij een aantal projecten valt dit tegen volgens conclusies van de Rekenkamer. Dit komt vooral doordat het niet altijd duidelijk is wat precies het doel van een project is. De gemeente besteedt onder andere veel aandacht aan het verduurzamen van de huizen van particuliere woningeigenaren, waarvoor diverse projecten in het leven geroepen zijn. Het is volgens de Rekenkamer niet duidelijk waarom het juist die moesten zijn. Er worden over de jaren steeds meer activiteiten aan een cluster toegevoegd, zonder dat er een overkoepelende visie is. Door het ontbreken van definities zijn tevens de doelen niet specifiek genoeg.

Gestegen uitgaven

De uitgaven van gemeente Utrecht die naar klimaatprojecten en in het bijzonder het verduurzamen van woningen gaan, zijn flink gestegen. Waar de gemeente in 2016 nog 710.000 euro uitgaf aan het thema wonen, zijn deze kosten in 2021 gestegen naar 1,2 miljoen euro. Gekeken naar het resultaat is dit erg veel, want slechts 20 procent van de daken zijn voorzien van zonnepanelen en er zijn maar 458 woningen van het gas gegaan. Er is dus sprake van stijgende kosten maar achterblijvende resultaten. Uiteraard zijn er ook projecten en subsidies die wel zorgen voor resultaat. Zo rijden steeds meer mensen elektrisch. Bestuurders zijn zelf verantwoordelijk voor het aanvragen van landelijke subsidies en het afsluiten van de autoverzekering, maar als er een laadpaal geplaatst moet worden kan de gemeente hier wellicht wat in betekenen. Wie in een elektrische auto rijdt of hier binnenkort in gaat rijden en verzekerd wilt zijn van oplaadcapaciteit in de buurt kan zich melden als elektrisch rijder. De gemeente bouwt een openbaar netwerk van oplaadpalen.

Inzicht in effectiviteit

De Rekenkamer is van mening dat de gemeente meer inzicht moet hebben in de prestaties van projecten en moet weten welke projecten het goed of slecht doen. Hierdoor wordt het mogelijk om te stoppen met slechte projecten of om stappen te nemen om deze te verbeteren. Een voorbeeld van een project dat goed loopt is de Energiebox. Vanaf de start van dit project wordt structureel feedback gevraagd aan de gebruikers en verwerkt in de aanpak. Door deze informatie weet de gemeente welke energiebesparende gedragsmaatregelen worden toegepast en welke producten uit de Energiebox daadwerkelijk worden gebruikt. Hierdoor kan de inhoud van de box en het coachingsgesprek optimaal aansluiten op de behoefte. In Baarn is er ook een subsidie voor kleine energiebesparende maatregelen in huis waar duizenden inwoners gebruik van kunnen maken.